در عصر کنونی برنامه‌های کاربردی وب به بخشی جدایی ناپذیر از تجربه آنلاین ما انسان‌ها تبدیل شده‌اند. چه متوجه باشیم چه نه، هر روز با برنامه‌های کاربردی وب تعامل داریم، از چک کردن ایمیل‌ها و رسانه‌های اجتماعی گرفته تا خرید و مدیریت امور مالی. اما وب اپلیکیشن دقیقا چیست؟ در این مقاله از گروه مای لیان، مفهوم برنامه‌های کاربردی وب را بررسی می‌کنیم، مزایای آنها را نسبت به برنامه‌های کاربردی سنتی بررسی می‌کنیم و جنبه‌های فنی آنها را روشن می‌کنیم.
وب اپلیکیشن چیست؟
وب اپلیکیشن (Web Application) یک نرم‌افزار کامپیوتری است که از طریق وب اجرا می‌شود و بر روی مرورگرهای وب قابل دسترسی است. این اپلیکیشن‌ها از طریق اینترنت یا شبکه داخلی به سرورهایی متصل می‌شوند که برنامه‌های کامپیوتری را بر روی آنها نگهداری و اجرا می‌کنند. برای طراحی وب اپلیکیشن از زبان‌های برنامه‌نویسی مختلفی استفاده می‌کنند که در ادامه به آن می‌پردازیم.
وب اپلیکیشن‌ها معمولاً به دو بخش تقسیم می‌شوند: بخش کاربری و بخش سروری.
بخش کاربری (Front-End): بخش کاربری یا Front-End عبارت است از بخشی که در مرورگر کاربر نمایش داده می‌شود و تعامل کاربر با اپلیکیشن را فراهم می‌کند. این بخش با استفاده از زبان‌های مانند HTML (HyperText Markup Language)، CSS (Cascading Style Sheets) و JavaScript برنامه‌نویسی می‌شود. HTML برای تعریف ساختار و محتوای صفحات وب استفاده می‌شود، CSS برای طراحی و ظاهر صفحات استفاده می‌شود و JavaScript برای برنامه‌نویسی اینتراکتیو و عملکرد پویا صفحات وب به کار می‌رود.
بخش سروری (Back-End): بخش سروری یا Back-End عبارت است از بخشی که بر روی سرور اجرا می‌شود و وظیفه پردازش درخواست‌ها، ارتباط با پایگاه داده، و منطق تجاری اپلیکیشن را بر عهده دارد. برای توسعه بخش سروری، از زبان‌ها و فریمورکهای متنوعی مانند Python، Ruby، PHP، Java، C# و غیره استفاده می‌شود.
وب اپلیکیشن‌ها می‌توانند در انواع و اندازه‌های مختلفی وجود داشته باشند، از ساده‌ترین وبسایت‌ها تا سامانه‌های پیچیده و کاربردی. آنها قادرند اطلاعات را جمع‌آوری کنند، پردازش کنند، اطلاعات را در پایگاه داده‌ها ذخیره کنند و با کاربران در تعامل باشند.
PWA مخفف چیست؟
PWA مخفف “Progressive Web Application” است. PWA یک رویکرد توسعه نرم‌افزار است که به وب اپلیکیشن‌ها قابلیت‌ها و ویژگی‌هایی از نرم‌افزارهای تحت وب و نرم‌افزارهای موبایل را می‌بخشد. با استفاده از PWA، می‌توان وب اپلیکیشن‌ها را به صورتی طراحی کرد که به شکل یک اپلیکیشن قابل نصب و اجرا در دستگاه‌های مختلف باشند.
مزایای وب اپلیکیشن
وب اپلیکیشن‌ها به عنوان یک روش پیشرفته برای توسعه نرم‌افزارهای وب دارای مزایا و مزیت‌هایی هستند. برخی از مزایای وب اپلیکیشن عبارتند از:
دسترسی آسان: وب اپلیکیشن‌ها از طریق مرورگرهای وب در دسترس هستند و نیازی به نصب نرم‌افزار اضافی ندارند. کاربران می‌توانند به آنها از هر دستگاهی که اتصال اینترنت داشته باشد، دسترسی پیدا کنند.
قابلیت چندپلتفرمی: وب اپلیکیشن‌ها بر روی انواع دستگاه‌ها و سیستم‌عامل‌ها قابل اجرا هستند. بنابراین، کاربران می‌توانند از تلفن همراه، تبلت، کامپیوتر شخصی و سیستم‌عامل‌های مختلف استفاده کنند.
به‌روزرسانی مرکزی: با استفاده از وب اپلیکیشن، می‌توان به سادگی به‌روزرسانی‌های نرم‌افزاری را در سرورهای مرکزی اعمال کرد و کاربران بدون نیاز به نصب مجدد وب اپلیکیشن، به آخرین نسخه دسترسی خواهند داشت.
اشتراک گذاری آسان: به لطف طبیعت وب، وب اپلیکیشن‌ها راحت‌تر قابل اشتراک‌گذاری با دیگران هستند. کافیست لینک وب اپلیکیشن را به اشتراک بگذارید و دیگران بدون نیاز به نصب، به آن دسترسی خواهند داشت.
معایب وب اپلیکیشن
استفاده از وب اپلیکیشن‌ها نیز ممکن است با برخی معایب همراه باشد. برخی از این معایب عبارتند از:
1. وابستگی به اتصال اینترنت: برای استفاده از وب اپلیکیشن‌ها نیاز به اتصال اینترنت پایدار است. در صورت قطعی یا ضعف اتصال اینترنت، دسترسی به وب اپلیکیشن ممکن است محدود شود یا به‌طور کامل قطع شود.
2. کارایی محدود: در برخی موارد، وب اپلیکیشن‌ها ممکن است کارایی کمتری نسبت به نرم‌افزارهای سمت کلاینت داشته باشند. به دلیل اجرا شدن در محیط مرورگر، پردازش های سنگین و پیچیده ممکن است باعث کاهش کارایی و عملکرد اپلیکیشن شود.
3. محدودیت‌های امنیتی: وب اپلیکیشن‌ها ممکن است در مقابل تهدیدات امنیتی قرار بگیرند. به دلیل ارتباط بین کلاینت و سرور از طریق شبکه، حفاظت از اطلاعات حساس مانند رمزهای عبور و اطلاعات کاربران یک چالش بزرگ است. از طرف دیگر، به دلیل رایج بودن وب اپلیکیشن‌ها، آنها برای هکرها نیز مقصدی جذاب برای حملات ممکن است.
4. سازگاری مرورگر: وب اپلیکیشن‌ها بر روی مرورگرهای وب اجرا می‌شوند و بنابراین نیاز به سازگاری کامل با مرورگرهای مختلف و نسخه‌های آنها دارند. این ممکن است نیاز به تست و اعتبارسنجی بیشتری داشته باشد تا از خطاهای ناشی از عدم سازگاری جلوگیری شود.
5. نگهداری و پشتیبانی: به دلیل محیط توزیع وب و اجرا بر روی سرورها، نگهداری و پشتیبانی از وب اپلیکیشن‌ها ممکن است نیازمند تجربه و دانش فنی بیشتری باشد. همچنین، به روزرسانی‌های نرم‌افزاری و پشتیبانی از نسخه‌های قدیمی ممکن است به چالش‌هایی برخورد کند.
به طور کلی، هر یک از این معایب در مورد خاصیت و نوع وب اپلیکیشن قابلیت تطبیق دارد و ممکن است در برخی موارد معایبی کمتر و در برخی موارد بیشتری وجود داشته باشد.
ساختار وب اپلیکیشن‌ها
ساختار وب اپلیکیشن‌ها به طور کلی به دو بخش تقسیم می‌شود: بخش کاربری (Front-End) و بخش سروری (Back-End). هر کدام از این بخش‌ها وظایف و نقش‌های مختلفی را در ساختار وب اپلیکیشن دارند. در ادامه، به توضیح هر بخش می‌پردازم:
1. بخش کاربری (Front-End):
بخش کاربری یا Front-End عبارت است از بخشی که در مرورگر کاربر نمایش داده می‌شود و تعامل کاربر با اپلیکیشن را فراهم می‌کند. در این بخش، از زبان‌های HTML (HyperText Markup Language)، CSS (Cascading Style Sheets) و JavaScript برای برنامه‌نویسی استفاده می‌شود.
– HTML: از HTML برای تعریف ساختار و محتوای صفحات وب استفاده می‌شود. با استفاده از تگ‌ها و المان‌های HTML، صفحات وب ایجاد می‌شوند.
– CSS: سی اس اس برای طراحی و ظاهر صفحات استفاده می‌شود. با استفاده از CSS، می‌توانیم به المان‌های HTML استایل و تنظیمات ظاهری مختلفی را اعمال کنیم.
– JavaScript: جاوا اسکریپت برای برنامه‌نویسی اینتراکتیو و عملکرد پویا صفحات وب استفاده می‌شود. با استفاده از JavaScript، می‌توانیم تعامل کاربر با صفحه وب، اعمال افکاری پیچیده‌تر، انیمیشن‌ها و غیره را پیاده‌سازی کنیم.
بخش کاربری اغلب توسط توسعه‌دهندگان Front-End، طراحان UI/UX و گرافیست‌ها مدیریت می‌شود.
2. بخش سروری (Back-End):
بخش سروری یا Back-End عبارت است از بخشی که بر روی سرور اجرا می‌شود و وظیفه پردازش درخواست‌ها، ارتباط با پایگاه داده، و منطق تجاری اپلیکیشن را برعهده دارد. در این بخش، از زبان‌ها و فریمورکهای برنامه‌نویسی مختلفی استفاده می‌شود.
– زبان‌های برنامه‌نویسی: برای برنامه‌نویسی بخش سروری، زبان‌هایی مانند Python، PHP، Ruby، Java، C# و غیره می‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند.
– فریمورک‌ها: فریمورک‌ها برای تسهیل و سرعت‌بخشی به توسعه بخش سروری مورد استفاده قرار می‌گیرند. فریمورک‌هایی مانند Django (بر پایتون)، Laravel (بر PHP)، Ruby on Rails (بر Ruby)، Spring (بر Java) و ASP.NET (بر C#) از معروفترین فریمورک‌ها برای توسعه بخش سروری هستند.
بخش سروری عموماً توسط توسعه‌دهندگان Back-End و متخصصان بانک اطلاعاتی مدیریت می‌شود.
به طور کلی، بخش کاربری و بخش سروری در ساختار وب اپلیکیشن همکاری می‌کنند تا تجربه کاربری مناسبی را فراهم کنند و عملکرد مطلوبی را ارائه دهند.
تفاوت طراحی وب اپلیکیشن و طراحی وب سایت چیست؟
تفاوت اصلی بین طراحی وب‌اپلیکیشن و طراحی وب‌سایت در ماهیت و هدف نهایی آنها است. در طراحی وب‌سایت، تمرکز بیشتر بر روی ایجاد تجربه کاربری مثبت و جذاب برای بازدیدکنندگان و ارائه اطلاعات و محتوا است. این شامل طراحی رنگ‌ها، طرح‌بندی صفحات، انتخاب فونت‌ها و استفاده از تصاویر و المان‌های بصری دیگر است. هدف طراحی وب‌سایت، ارائه محتوا و خدمات به کاربران و ایجاد راهی ساده و کارآمد برای دسترسی به آنها است.
اما در طراحی وب‌اپلیکیشن، تمرکز بیشتر بر روی ایجاد رابط کاربری تعاملی و ارائه قابلیت‌ها و عملکردهای پیشرفته است. هدف طراحی وب‌اپلیکیشن، ارائه نرم‌افزاری است که بر روی وب اجرا می‌شود و امکانات و قابلیت‌های یک نرم‌افزار سنتی را به کاربران فراهم می‌کند. در طراحی وب‌اپلیکیشن، علاوه بر طراحی رابط کاربری، نیاز به توسعه قابلیت‌های پیچیده، ارتباط با سرور و داده‌های پویا و قابلیت‌های تعاملی بیشتری نیز وجود دارد.
به طور خلاصه، طراحی وب‌سایت بیشتر بر روی ارائه اطلاعات و محتوا تمرکز دارد، در حالی که طراحی وب‌اپلیکیشن بیشتر بر روی ارائه قابلیت‌ها و عملکردهای پیشرفته و تعامل با کاربران تمرکز دارد.
تفاوت طراحی وب اپلیکیشن و طراحی اپلیکیشن چیست؟
تفاوت بین طراحی وب‌اپلیکیشن و طراحی اپلیکیشن موبایل در محیطی است که برنامه اجرا می‌شود و تکنولوژی‌های مورد استفاده.
محیط اجرا: وب‌اپلیکیشن‌ها در محیط وب، به طور عمده در مرورگرهای وب اجرا می‌شوند، در حالی که اپلیکیشن‌های موبایل در سیستم‌عامل‌های مختلف مانند iOS و Android نصب و اجرا می‌شوند.
تکنولوژی مورد استفاده: در طراحی وب‌اپلیکیشن، از زبان‌های مانند HTML، CSS و JavaScript برای توسعه استفاده می‌شود. اما در طراحی اپلیکیشن موبایل، از زبان‌ها و فریمورکهای مختلفی مانند Swift و Objective-C برای iOS و Java و Kotlin برای Android استفاده می‌شود.
طراحی رابط کاربری: در طراحی وب‌اپلیکیشن، رابط کاربری برای نمایش در مرورگرهای وب طراحی می‌شود و باید قابل استفاده و رسپانسیو باشد. اما در طراحی اپلیکیشن موبایل، رابط کاربری برای نمایش در صفحه نمایش دستگاه‌های موبایل طراحی می‌شود و می‌توان از امکانات مختلفی مانند لمس، ژست‌ها و نمایش‌های خاص استفاده کرد.
دسترسی به سیستم‌عامل: در طراحی وب اپلیکیشن، دسترسی به منابع سیستم عامل می‌تواند محدودتر باشد و تمرکز اصلی بر روی دسترسی به منابع و اطلاعات موجود در سرورها باشد. اما در طراحی اپلیکیشن‌ها، می‌توان به صورت مستقیم از منابع سیستم عامل مانند دوربین، حسگرها و فایل‌های محلی استفاده کرد.
در کل، تفاوت اصلی بین طراحی وب اپلیکیشن و طراحی اپلیکیشن در محیط عملکردی و تکنولوژی‌های استفاده شده و تجربه کاربری آنها است. هر یک برای نیازها و شرایط خاص خود، مزایا و محدودیت‌های خود را دارند.
